Cây đay có nguồn gốc từ vùng đất khô hạn của Châu Phi, được đưa vào trồng tại Châu Á cách đây 1900 năm. Trước kia, cây được trồng với mục đích lấy lá cho gia súc ăn và làm chất đốt, sau này mới được trồng để lấy sợi phục vụ cho nhu cầu dệt vải. Vải đay Quả quất màu vàng đậm, chín rộ một góc vườn.Đu đủ chi chít quả.Ngoài trái cây, khu vườn của Hạ Vy còn có thêm một số loại hoa.Khu vườn nhỏ là không gian thư giãn của nữ ca sĩ khi đi diễn về. Nguồn ảnh: FBNVVideo: Vườn rau bé xinh nhà Cẩm Ly. Nguồn: CẩmLy Vlog Nguồn gốc của rượu Hennessy x.o. Có thể bạn chưa biết, Hennessy x.o là một dòng rượu nổi tiếng được tung ra thị trường trong chuỗi sản phẩm rượu Hennessy. Đây là loại rượu có nổi tiếng khắp các châu lục. Được hình thành và phát triển trong hơn 200 năm. Nguồn gốc Cây Chè Xanh. Ở Suối Giàng (Văn Chấn, Nghĩa Lộ) có cả một Rừng Chè hoang mấy vạn cây trong đó có ba Cây Chè Cổ Thụ, cao 6-8m, ba người ôm không xuể. Ở Lạng Sơn cũng tìm thấy một Rừng Chè dại, có cây cao tới 18m. Nhãn. Cây Chè Xanh chè Mục Lục Nguồn gốc đặc điểm cây nhãn tím Nguồn gốc. Nhãn tím lần đâu được phát hiện bởi người nông dân Trần Văn Huy (Ba Huy) ở ấp Phong Thạnh, xã Phong Nẫm, huyện Kế Sách tỉnh Sóc Trăng, nên giống này còn goi là nhãn tím Sóc Trăng; Theo lời kể, giống nhãn tím là dòng đột biến gien từ long nhãn truyền Thành phố Hà Nội vừa ra mắt hệ thống thông tin điện tử truy xuất nguồn gốc nông sản an toàn của Hà Nội với tên miền: Hn.check.net.vn nhằm giúp người tiêu dùng truy xuất được nguồn gốc, thông tin sản phẩm, góp phần bảo đảm an toàn thực phẩm.. Là một hệ sinh thái có nhiều chức năng theo sáng chế "Quy Tạm giữ 127.000 sản phẩm tân dược không rõ nguồn gốc trên xe tải. TTO - Kiểm tra xe tải nghi vấn, lực lượng chức năng TP.HCM đã lập biên bản tạm giữ 127.000 sản phẩm tân dược, hơn 900 thiết bị điện tử đã qua sử dụng, hơn 10.000 bao thuốc lá nhãn mác nước ngoài gjYhiv. Tên tiếng anh/Tên khoa học Dimocarpus longan 1. Nguồn gốc cây nhãn Nguồn gốc của cây nhãn cho đến nay vẫn còn có những ý kiển khác nhau, có tác giả cho rằng nguồn gốc của cây nhãn ở vùng Quảng Đông, Quảng Tây Trung Quốc, có tác giả cho rằng gốc từ Ân Độ sau đó mới được đem đi trồng ở Malaysia và Trung Quốc, có tác giá lại cho rằng Kalimantan Indonesia cũng là cái nôi của nhãn. Nhãn là cây nhiệt đới và á nhiệt đới, có thể trồng được từ đường xích đạo đến VĨ tuyển 28-36, nhưng chi có một số nước trồng với diện tích lớn như Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam, Myanma, Indonesia, Malaysia, Ấn Độ, Mỹ… Ở nước ta nhãn được trồng khá phổ biển dọc theo suốt chiều dài của đất nước từ Bắc chí Nam. Do thu được hiệu quả kinh tế cao, những năm gần đây diện tích trồng nhân phát triển khá nhanh. Tuy chưa có số liệu thống kê cụ thể, nhưng ước đoán hiện nay diện tích trồng nhân ở nước ta vào khoảng 70-80 ngàn ha, trong đó các tỉnh phía Nam chiếm khoảng 2/3 trong tổng diện tích này. 2. Đặc điểm sinh trưởng của cây nhãn Sinh trưởng rễ cây nhãn Rễ nhãn ăn rất sâu và rộng, ở những vùng đất đỏ tơi xốp rễ có thể ăn sâu tới 4 đến 5 m, ở những vùng đất nông thì rễ ăn nông. Rễ nhãn ăn rất rộng nói chung rộng hơn tán lá 1- 3 lần nhưng 80% tập trung trong tán, ở nơi đất xốp thì phần lớn rễ tập trung ở độ sâu 10- 100 cm và tập trung nhiều nhất ở độ sâu 50 cm trở lại. Ở nơi đất tốt thì rễ phân nhánh nhiều và ít có tình trạng rễ đuôi chuột, rễ nhãn có nấm cộng sinh giống như rễ vải. Một năm rễ sinh trưởng làm 3 đợt. Đợt 1 vào tháng 3 – 4 lượng rễ ít, đợt 2 giữa tháng 5 giữa tháng 6 rễ phát triển mạnh, đợt 3 giữa tháng 9 đến giữa tháng 10 rễ sinh trưởng yếu. Các đợt sinh trưởng của rễ thường xen kẽ với các đợt lộc, thường là sau đỉnh cao của lộc sinh trưởng. Sinh trưởng của lộc và rễ lại phụ thuộc vào quả, năm trước quả nhiều thì năm sau rễ và lộc sinh trưởng kém. Sự sinh trưởng của rễ còn phụ thuộc vào nhiệt độ và độ ẩm đất. Nhiệt độ đất dưới 10°C rễ sinh trưởng rất yếu, từ 23 – 28°C rễ sinh trưởng mạnh nhất, từ 29 – 30°C rễ sinh trưởng yếu dần, từ 33 – 34°C rễ ngừng sinh trưởng. Độ ẩm đất ảnh hưởng rất lớn đến sinh trưởng của rễ đất đủ ẩm rễ sinh trưởng mạnh 1 ngày rễ mới có thể mọc dài thêm 1,55 cm hàm lượng nước trong đất từ 13% trở lên là thích hợp. Trong điều kiện đủ ẩm, đủ dinh dưỡng 84% rễ tập trung ở tầng từ 0 – 60 cm. Đất đủ ẩm và tơi xốp rễ sinh trưởng mạnh nên vườn nhãn cần được cày lật xới giữa hàng. Sinh trưởng thân tán cây nhãn Nhãn là cây ăn quả có tán rộng, nhãn trồng bằng hạt cây cao hơn nhãn ghép hoặc nhãn chiết. Các giống có đặc tính lùn, lá không phản quang thường cho quả đều hơn các giống nhãn khác. Cây nhãn Sinh trưởng lộc và phát dục của cành Một năm nhãn ra từ 3 đến 5 đợt cành, cành xuân 1 đợt, cành hè 2 – 3 đợt, cành thu 1 đợt, cành đông ít hơn. Thông thường thì cành thu chiếm khoảng 1/3. Nhưng nếu năm trước không ra quả hoặc ít quả thì cành xuân cành hè nhiều. Cành non lộc thường mọc từ đỉnh ngọn của cành mẹ, cũng có khi mọc từ nách hoặc từ mầm bất định. Thời gian, số lượng các đợt lộc phụ thuộc vào sức sinh trưởng của cây, tuổi cây, số lượng quả năm trước và chế độ nước, dinh dưỡng. Cành xuân thường mọc từ cành thu năm trước, cành hè và cành thu không mang quả hoặc cành già đã mang quả của năm trước. Khoảng tháng 1 đã bắt đầu nứt lộc, mạnh nhất là tháng 2 đến giữa tháng 3, đến giữa tháng 4 thì hết, cuối tháng tư thì cành xuân đã già. Cây nhãn hàng năm ra quả đều thì cành xuân ít, hoa quả năm trước ít thì năm sau cành xuân nhiều và mập. Những cành xuân gầy yếu nên cắt bỏ để nhãn ra cành thu thì tốt hơn. Cành hè mọc ra từ cành xuân hoặc cành hè, cành thu của năm trước, trên cành đã ngắt quả, cành già của năm trước. Cành hè có thể ra làm 2 – 3 đợt. Đợt 1 vào trung tuần tháng 5 thường ít, đợt 2 vào cuối tháng 6 đến đầu tháng 7. Do mưa nhiều, nhiệt độ cao nên thường ra rất nhiều lộc, đợt 3 vào cuối tháng 7 đến đầu tháng 8. Lộc đợt này thường phát sinh ngay trên cành hè ra sớm trong năm hình thành nên 2 đợt cành trong một vụ hè. Số lượng cành hè nhiều, ít phụ thuộc vào mùa quả trong năm. Trong năm sai quả thì cành hè ít, nước phân đầy đủ thì cành hè nhiều. Cành hè nhiều hay ít, tốt hay xấu liên quan mật thiết đến cành thu là cành mẹ của cành quả năm sau. Cành hè là cành rất quan trọng, ngoài việc là gốc của cành thu, cành hè còn có thể trực tiếp là cành mẹ mang quả. Cành hè to, mập, lá nhiều là cành mẹ mang quả rất tốt ở Phúc Kiến cành hè mang quả chiếm tới 58,8 – 97,4% vì vậy sự sinh trưởng của cành hè đều đặn hàng năm là cơ sở để cho năng suất cao của nhãn. Cành thu xuất hiện từ đầu tháng 8 đến đầu tháng 10. Cây tốt thì ra sớm, đa số phát sinh sau khi hái quả 15 – 20 ngày. Cành thu có 2 loại, một loại mọc từ cành hè, một loại mọc từ cành quả mới hái. Cành thu mọc từ cành hè thường chiếm 60% từ cành quả khoảng 20 đến 21%. Trong năm quả ít hoặc không có quả, cành xuân, cành hè to khoẻ thì cành thu ít. Các giống chín sớm thì cành thu ra sớm và nhiều, giống chín muộn thì cành thu ra muộn và ít, sinh trưởng kém. Cây to khoẻ dinh dưỡng tốt thì cành thu ra sớm và mập. Bón đủ phân trước và sau khi hái quả thì cành thu nhiều, dài và mập hơn nhiều. Mùa thu mưa nhiều có lợi cho cành thu sinh trưởng. Nhưng nhãn chín vào tháng 8 đến tháng 9 vào mùa thu mưa ít , nhiệt độ thấp dần thì sau khi hái quả cành thu sẽ ít thường chỉ được 10 – 12%, cành dài và nhỏ. Cành thu là cành mẹ của cành quả năm sau. Kết quả theo dõi của Viện khoa học Nông nghiệp Phúc Kiến 3 năm liền như sau Tỷ lệ ra hoa ở cành thu mọc từ cành hè từ 40 -72,3%; từ cành thu mọc từ cành quả mới hái quả từ 23% – 40,1% và từ các cành khác 12 – 47%. Vì vậy chăm sóc cho cành thu nhiều, to mập là yếu tố quyết định cho năng suất cao. Theo Trần Thế Tục 1997 trên cây nhãn một năm có 3 đến 5 đợt cành đó là Cành mùa hè, cành xuân, cành thu, cành mùa đông có nhưng rất ít. Cành thu mọc sau khi hái quả 15 – 20 ngày, cành này thường mọc ra trên cành hè và cành vừa hái quả, nếu cành hè phát triển khoẻ ở cây ít quả hoặc không có quả thì cành thu sẽ ít. Thông thường cành mẹ của cây nhãn là cành thu và cũng là cành mẹ tốt nhất vì cành này sinh trưởng khoẻ, sung sức tích luỹ được nhiều dinh dưỡng, hiệu năng quang hợp cao. Cành đông thường ra vào tháng 11, năm nào mùa đông ấm áp và mưa nhiều thì cành đông nhiều. Cây còn non sinh trưởng khoẻ thì cành đông nhiều, cành đông nhiều thì năm sau ra quả ít nên người ta thường tìm cách hạn chế không cho ra cành đông. Quá trình sinh trưởng hàng năm của cây nhãn Cùng với quá trình sinh trưởng thân tán, trong mùa đông tháng 1 nhãn nghỉ sinh trưởng để phân hoá mầm hoa. Để đảm bảo cho cây nhãn phân hoá mầm hoa được thuận lợi trong mùa đông cần có 1 thời gian có nhiệt độ thấp vừa phải xung quanh 15 oC và khô hạn để hạn chế cành mùa đông có lợi cho việc quang hợp và tích luỹ chất khô, tăng nồng độ dị bào tạo cho cây phân hoá mầm hoa được tốt. 3. Đặc điểm phát triển của cây nhãn Phân hoá mầm hoa nhãn Tương tự như cây vải, cây nhãn trước khi ra hoa có một thời kỳ nghỉ sinh trưởng để phân hoá mầm hoa, thời kỳ này thường diễn ra trong mùa đông khi có điều kiện khô hoặc khô hạn. Những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến phân hoá mầm hoa ở cây nhãn nhiều tác giả cho rằng quan hệ giữa cành lá, sinh trưởng của bộ rễ là yếu tố ảnh hưởng nhiều đến phân hoá mầm hoa. Hoa vải trái và hoa nhãn phải Thời gian phân hoá mầm hoa của nhãn phụ thuộc vào giống, vùng trồng, vùng khí hậu, kỹ thuật thâm canh. Quá trình phân hoá mầm hoa tuy phức tạp nhưng đều có một số quy luật chung, cây nhãn có thời gian phân hoá mầm hoa tập trung khoảng 1 tháng. Nhãn nghỉ sinh trưởng để phân hóa mầm hoa vào tháng 1. Ra hoa, đậu quả Nhãn là cây ăn quả ra hoa ở đầu cành từ khi ra hoa, đậu quả đến quả lớn không có khả năng ra lộc trên cành mang quả, dẫn đến có tính ra quả cách năm khá rõ rệt. Quá trình ra hoa của nhãn có thể chia thành các thời kỳ – Thời kỳ xuất hiện mầm hoa – Thời kỳ xuất hiện hoa – Thời kỳ nở hoa và thụ phấn – Thời kỳ tàn hoa và đậu quả Hoa của vải, nhãn ra ở dạng chùm và thực hiện thụ phấn chéo giao phấn, số lượng hoa đực thường lớn hơn rất nhiều so với hoa cái và hoa lưỡng tính, hoa đực nở trước hoa cái nở sau và kết thúc nở hoa là hoa đực, do sự nở lệch pha của hoa đực và hoa cái hoặc hoa đực và hoa lưỡng tính dẫn đến quá trình thụ phấn, thụ tinh gặp khó khăn, làm cho tỷ lệ đậu quả ở các năm sai khác nhau, năm đậu quả nhiều, năm đậu quả ít. Sự phát triển của quả nhãn trên cây Sinh trưởng của quả Sau khi thụ phấn thụ tinh quả bắt đầu phát triển và chín vào mùa hè cho đến mùa thu. Quá trình lớn của quả có đặc điểm rụng quả vào các thời kỳ sau tàn hoa từ 10 – 20 ngày, khi quả lớn và khi quả sắp được thu hoạch, đặc điểm này làm hạn chế đến năng suất quả khi thu hoạch, cần có biện pháp kỹ thuật thích hợp với từng loại cây ăn quả để khắc phục hiện tượng rụng quả. Sự phát triển của quả nhãn qua từng giai đoạn 4. Yêu cầu sinh thái của cây nhãn Yêu cầu về khí hậu Nhiệt độ thích hợp cho nhãn sinh trưởng và phát triển là từ 21-27oC; mùa hoa nở cần nhiệt độ cao 25-31oC; Mùa Đông cần một thời gian nhiệt độ thấp để phân hóa mầm hoa. Ánh sáng Nhãn cần nhiều ánh sáng, thoáng. Ánh sáng chiếu được vào bên trong tán giúp cây phát triển và thường sai trái, ánh sáng còn giúp đậu trái, vỏ bóng và vị ngọt, ngon. Tuy nhiên nhãn Bắc là cây ưa sáng nhưng lại sợ ánh sáng trực xạ còn nhãn Nam nếu bị rợp cây cho ít trái, chỉ những cành nhận đầy đủ ánh nắng mới cho trái tốt. Lượng mưa thích hợp cho nhãn từ đến mm, nhãn là cây ưa ẩm nhưng không chịu úng và rất nhạy cảm với việc ngập nước kéo dài. Ngược lại, nếu gặp khô hạn trong thời gian dài sẽ làm cho cây sinh trưởng chậm, ra hoa và đậu trái khó khăn. Trong thời kỳ nhãn nở hoa nếu gặp mưa thì hoa bị rụng và tỷ lệ đậu quả kém. Nhãn rất nhạy cảm với gió, những cơn gió xoáy mạnh làm rụng quả và gẫy cành. Yêu cầu về đất đai đối với cây vải nhãn Nhãn có tính thích ứng rộng, có thể trồng trên nhiều loại đất từ vùng nước ngọt quanh năm đến vùng nhiễm mặn. Tuy nhiên, đất trồng nhãn thích hợp nhất là đất cát, cát pha, cát giồng, đất cồn và phù sa ven sông, đất có độ pH từ 5,5 – 6,5. Nhãn không thích hợp trên đất sét nặng. Người ta thường trồng nhãn ở các vùng đất thấp, không trồng ở quá cao, ở vùng đồi nhất định phải tưới nước cho nhãn thì mới ra hoa đậu quả được. Tổng hợp từ nhiều nguồn Giáo trình nghề trồng vải, nhãn – Bộ NN&PT NT 1. Dẫn nhập Viết về cây nhãn, nhớ đến bài ca dao nói về nông lịch Việt Tháng Giêng ăn Tết ở nhà, Tháng Hai cờ bạc, tháng Ba hội hè. Tháng Tư đong đậu nấu chè, Ăn tết Đoan Ngọ trở về tháng Năm. Tháng Sáu buôn nhãn bán trâm, Tháng Bảy ngày Rằm xá tội vong nhân. Tháng Tám chơi đèn kéo quân, Trở về tháng Chín chung chân buôn hồng. Tháng Mười buôn thóc bán bông, Tháng Mười Một, tháng Chạp nên công hoàn thành.” cũng như Chim quyên ăn trái nhãn lồng Lia thia quen chậu vợ chồng quen hơi Cây nhãn tên khoa học là Euphoria longana, còn người Tàu gọi là “long nhãn“; nghĩa là “mắt rồng” vì hạt có màu đen bóng, là loài cây cận nhiệt đới lâu năm thuộc họ Sapindaceae họ Bồ hòn có nguồn gốc miền nam Trung Quốc. Cây nhãn ít kén đất và có khả năng chịu rét tốt nên có khả năng sinh trưởng ở nhiều vùng miền khác nhau. Ở nước ta, nhãn được trồng nhiều ở Hưng Yên, Hải Phòng, Nam Định, Vĩnh Phúc, Sơn La, Bắc Cạn… Trên thế giới, nhãn còn được tìm thấy ở nhiều quốc gia như Indonesia, Thái Lan, Ấn Độ hay các tỉnh khu vực miền nam Trung Quốc. Cùng họ Sapindaceae với cây nhãn, ta có cây vải litchi, cây chôm chôm ramboutan. Cây nhãn gặp suốt cả ba miền Bắc, Trung, Nam đất Việt, trên đất phù sa sông ngòi . Ta gặp nhãn lồng Hưng Yên, nhãn tiêu da bò, nhãn xuồng cơm vàng Cây nhãn có chiều cao trung bình khoảng 5 – 10 mét. Thân cây đứng thẳng, phân thành nhiều cành có lá um tùm. Bên ngoài thân được bao bọc bằng một lớp vỏ xù xì, có màu xám. Lá nhãn dạng kép, mọc so le, màu xanh và có hình dáng tương tự như hình lông chim, .Thân nhiều cành, lá um tùm, xanh quanh năm. Nhãn cho ra hoa vào mùa xuân. Hoa nhãn màu vàng nhạt, thường mọc thành chùm ở đầu cành hay kẽ lá .Quả nhãn hình tròn, có vỏ ngoài nhẵn và có màu vàng xám. Hạt đen, có áo hạt màu trắng trong .Mùa hoa tháng 2 đến tháng 4, mùa quả tháng 7-8. Cây nhãn tương đối chịu rét so với các cây cùng họ như cây vải. Cây nhãn ít kén đất và có khả năng chịu rét tốt nên có khả năng sinh trưởng ở nhiều vùng miền khác nhau. Quả nhãn kích thước cở như trái vảị. Tuy nhiên trái nhãn màu vàng nhạt và không nhám như trái vải. Loài ong rất thich hoa nhãn vì hoa nhãn có mật hoa rất ngọt. Cùi nhãn sấy khô long nhãn có chỗ dày, chỗ mỏng không đều nhau. Nó có màu vàng cánh gián hoặc màu nâu đậm, mặt ngoài nhăn nheo, mặt trong sáng bóng. Ăn long nhãn có vị ngọt đậm, mùi thơm nhẹ, mềm, dẻo. Nhãn danh pháp hai phần Dimocarpus longan chữ Hán 龙眼/龍眼; âm Hán Việt "long nhãn"; nghĩa là "mắt rồng" vì hạt có màu đen bóng là loài cây cận nhiệt đới lâu năm thuộc họ Bồ hòn Sapindaceae, có nguồn gốc miền nam Trung Quốc. Loài này còn được gọi là quế viên 桂圆 trong tiếng Trung, lengkeng trong tiếng Indonesia, mata kucing trong tiếng Mã Lai. Nhãn Quả nhãn Tình trạng bảo tồn Thiếu dữ liệu IUCN Phân loại khoa học Giới Plantae nhánh Tracheophyta nhánh Angiospermae nhánh Eudicots nhánh Rosids Bộ Sapindales Họ Sapindaceae Chi Dimocarpus Loài D. longan Danh pháp hai phần Dimocarpus longanLour.[2] Các đồng nghĩa[2] Danh sách Dimocarpus undulatus Wight Euphoria cinerea Turcz. Radlk. Dimocarpus Reynolds Euphoria glabra Blume Euphoria gracilis Radlk. Euphoria leichhardtii Benth. Euphoria longan Lour. Steud. Euphoria longana Lam. Euphoria malaiensis Griff. Radlk. Euphoria microcarpa Radlk. Euphoria nephelioides Radlk. Euphoria verruculosa Salisb. Nephelium longan Lour. Hook. Nephelium longana Cambess. 08/10/2017 103440 Print Cây nhãn tổ có tuổi thọ hơn 300 năm, tọa lạc tại chùa Hiến Phố Hiến, Hưng Yên chính là minh chứng chứng hùng hồn cho nguồn gốc của giống nhãn lồng đặc sản Hưng Yên ngày nay thuyết về cây nhãn lồng Tiến Vua Tương truyền rằng, cây nhãn tổ Hưng Yên là đặc sản quý của vùng, vì thế, hàng năm cứ vào tháng bảy hàng năm, khi quả nhãn đã chín, các vị quan dân địa phương cùng các vị tiền bối trong làng liền chọn các chàng trai trẻ khôi ngô, tuấn tú trong làng để trèo cây hái nhãn. Đây là cây nhãn có cùi dày, mùi thơm, mọng và ngọt nhất trong vùng nên được lựa chọn lựa để cúng thành hoàng làng, dâng lên Đức Phật và làm sản vật tiến vua nên giống nhãn này bây giờ còn gọi là giống nhãn tiến. Số lượng nhãn còn lại được chia theo khẩu cho các gia đình trong làng, mỗi người chỉ được từ hai đến ba quả. Ông Nguyễn Ngọc Diêm 72 tuổi, người gốc Phố Hiến kể lại “Chúng tôi lớn lên thì cây nhãn tổ đã có từ rất lâu rồi. Xưa cây nhãn to và quả sai lắm. Mỗi khi làng có hội họp thì đều tổ chức tại đình chùa Hiến nên ký ức của chúng tôi đều gắn chặt với cây nhãn tổ. Mỗi dịp như vậy, chúng tôi đều được các bô lão trong lành kể về sự tích cây nhãn tổ. Thời kinh kỳ chuyển vào Huế, mỗi mùa nhãn chín, các quan phủ trong huyện, lý trưởng điều hành việc trong làng cùng các thanh niên trai tráng trong làng phải mang sản vật vào kinh thành tiến vua”. Cũng theo ông Diêm, cây nhãn tổ là sản vật quý của làng nên xưa kia ông cùng thanhn niên trong làng được cắt cử ra trông coi. Cây nhãn sau khi ra hoa cho tới khi chín quả không ai được trèo lên hái khi chưa có sự cho phép của làng. Sau khi cúng Phật, thành hoàng làng và dâng vua, nhãn mới được chia cho các hộ dân trong làng về cúng gia tiên. Cúng gia tiên xong, nhãn mới được mang ra thưởng thức Năm 1947, một cơn bão lớn quét qua thành phành phố Hưng Yên, do là cây nhãn lâu năm, thân cây mục ruỗng nên cành cây đã bị gãy mất một nửa. Hiện tại, cây nhãn tổ giờ chỉ còn lại một nhánh con, nhánh cây này được nhà chùa và người dân chăm sóc phát triển thành cây nhãn “hậu duệ” , hiện diện như một biểu tượng của giống nhãn lồng đặc sản Phố Hiến- Hưng Yên. Theo Hòa thượng Thích Thanh Sơn- Trụ trì chùa Hiến “Từ khi về chùa, năm nào nhãn cũng sai quả. Theo bà con quanh vùng, đây chính là điềm lành. Mặc dù bây giờ nhãn của cây nhãn tổ không to như trước nhưng vẫn có rất nhiều người muốn được nếm thử hương vị của nó. Nhà chùa rất vinh dự khi được quản lý và chăm sóc cây nhãn tiến, nguồn gốc của các giống nhãn bây giờ” 2. Nguồn gốc nhãn lồng Hưng Yên Theo Hòa Thượng Thích Thanh Sơn, hiện nay, giống nhãn gốc “hậu duệ” của cây nhãn tổ chính tay thầy ươm đã kết trái hai năm nay, cây sai quả, chất lượng giống cây mẹ mà không cần phải chăm sóc nhiều. Các vị cao niên trong làng cũng truyền lại, chính cây nhãn tổ chính là nguồn gốc của đặc sản nhãn lồng Hưng Yên nổi tiếng ngày nay. Lý giải về cái tên “nhãn lồng Hưng Yên” các bậc tiền bối trong làng có câu trả lời như sau “Vì nhãn là loại quả khi chín có mùi thơm nên thường bị chim, chuột và dơi…phá hoại, gây mất năng suất nên các vị thành hoàng cùng người dân trong làng đã nghĩ ra cách dùng tre tươi đan thành lồng và chùm vào chùm nhãn để bảo vệ quả nên gọi là nhãn lồng” Từ lâu, nhãn lồng đã là loại quả gắn bó với hình ảnh thân thuộc của người dân Hưng Yên hầu hết, mỗi nhà đều có ít nhất một cây nhãn. Phòng tân hôn của con gái lấy chồng xa thường có mười trái nhãn lồng hoặc long nhãn mà mẹ chuẩn bị cho từ trước với ngụ ý chúc cho đôi bạn trẻ được giàu sang, phú quý và mãi ghi nhớ về quê cha đất tổ. Đây chính là một nét đẹp trong văn hóa của người dân Hưng Yên Năm 1992, hộ nhà vườn Việt Nam đã công nhận chùa Hiến vào kỷ lục Guinness là ngôi chùa lưu giữ được nguồn gốc của cây nhãn tổ đầu tiên tại Việt Nam. Một lần nữa, cây nhãn tổ đất Hưng Yên lại được vinh danh và bảo vệ và phát triển nguồn gen gốc của mình. Xin chúc thương hiệu nhãn lồng Hưng Yên thêm vang xa hơn nữa. Tên tiếng anh/Tên khoa học Dimocarpus longan 1. Nguồn gốc cây nhãn Nguồn gốc của cây nhãn cho đến nay vẫn còn có những ý kiển khác nhau, có tác giả cho rằng nguồn gốc của cây nhãn ở vùng Quảng Đông, Quảng Tây Trung Quốc, có tác giả cho rằng gốc từ Ân Độ sau đó mới được đem đi trồng ở Malaysia và Trung Quốc, có tác giá lại cho rằng Kalimantan Indonesia cũng là cái nôi của nhãn. Nhãn là cây nhiệt đới và á nhiệt đới, có thể trồng được từ đường xích đạo đến VĨ tuyển 28-36, nhưng chi có một số nước trồng với diện tích lớn như Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam, Myanma, Indonesia, Malaysia, Ấn Độ, Mỹ… Ở nước ta nhãn được trồng khá phổ biển dọc theo suốt chiều dài của đất nước từ Bắc chí Nam. Do thu được hiệu quả kinh tế cao, những năm gần đây diện tích trồng nhân phát triển khá nhanh. Tuy chưa có số liệu thống kê cụ thể, nhưng ước đoán hiện nay diện tích trồng nhân ở nước ta vào khoảng 70-80 ngàn ha, trong đó các tỉnh phía Nam chiếm khoảng 2/3 trong tổng diện tích này. 2. Đặc điểm sinh trưởng của cây nhãn Sinh trưởng rễ cây nhãn Rễ nhãn ăn rất sâu và rộng, ở những vùng đất đỏ tơi xốp rễ có thể ăn sâu tới 4 đến 5 m, ở những vùng đất nông thì rễ ăn nông. Rễ nhãn ăn rất rộng nói chung rộng hơn tán lá 1- 3 lần nhưng 80% tập trung trong tán, ở nơi đất xốp thì phần lớn rễ tập trung ở độ sâu 10- 100 cm và tập trung nhiều nhất ở độ sâu 50 cm trở lại. Ở nơi đất tốt thì rễ phân nhánh nhiều và ít có tình trạng rễ đuôi chuột, rễ nhãn có nấm cộng sinh giống như rễ vải. Một năm rễ sinh trưởng làm 3 đợt. Đợt 1 vào tháng 3 – 4 lượng rễ ít, đợt 2 giữa tháng 5 giữa tháng 6 rễ phát triển mạnh, đợt 3 giữa tháng 9 đến giữa tháng 10 rễ sinh trưởng yếu. Các đợt sinh trưởng của rễ thường xen kẽ với các đợt lộc, thường là sau đỉnh cao của lộc sinh trưởng. Sinh trưởng của lộc và rễ lại phụ thuộc vào quả, năm trước quả nhiều thì năm sau rễ và lộc sinh trưởng kém. Sự sinh trưởng của rễ còn phụ thuộc vào nhiệt độ và độ ẩm đất. Nhiệt độ đất dưới 10°C rễ sinh trưởng rất yếu, từ 23 – 28°C rễ sinh trưởng mạnh nhất, từ 29 – 30°C rễ sinh trưởng yếu dần, từ 33 – 34°C rễ ngừng sinh trưởng. Độ ẩm đất ảnh hưởng rất lớn đến sinh trưởng của rễ đất đủ ẩm rễ sinh trưởng mạnh 1 ngày rễ mới có thể mọc dài thêm 1,55 cm hàm lượng nước trong đất từ 13% trở lên là thích hợp. Trong điều kiện đủ ẩm, đủ dinh dưỡng 84% rễ tập trung ở tầng từ 0 – 60 cm. Đất đủ ẩm và tơi xốp rễ sinh trưởng mạnh nên vườn nhãn cần được cày lật xới giữa hàng. Sinh trưởng thân tán cây nhãn Nhãn là cây ăn quả có tán rộng, nhãn trồng bằng hạt cây cao hơn nhãn ghép hoặc nhãn chiết. Các giống có đặc tính lùn, lá không phản quang thường cho quả đều hơn các giống nhãn khác. Cây nhãn Sinh trưởng lộc và phát dục của cành Một năm nhãn ra từ 3 đến 5 đợt cành, cành xuân 1 đợt, cành hè 2 – 3 đợt, cành thu 1 đợt, cành đông ít hơn. Thông thường thì cành thu chiếm khoảng 1/3. Nhưng nếu năm trước không ra quả hoặc ít quả thì cành xuân cành hè nhiều. Cành non lộc thường mọc từ đỉnh ngọn của cành mẹ, cũng có khi mọc từ nách hoặc từ mầm bất định. Thời gian, số lượng các đợt lộc phụ thuộc vào sức sinh trưởng của cây, tuổi cây, số lượng quả năm trước và chế độ nước, dinh dưỡng. Cành xuân thường mọc từ cành thu năm trước, cành hè và cành thu không mang quả hoặc cành già đã mang quả của năm trước. Khoảng tháng 1 đã bắt đầu nứt lộc, mạnh nhất là tháng 2 đến giữa tháng 3, đến giữa tháng 4 thì hết, cuối tháng tư thì cành xuân đã già. Cây nhãn hàng năm ra quả đều thì cành xuân ít, hoa quả năm trước ít thì năm sau cành xuân nhiều và mập. Những cành xuân gầy yếu nên cắt bỏ để nhãn ra cành thu thì tốt hơn. Cành hè mọc ra từ cành xuân hoặc cành hè, cành thu của năm trước, trên cành đã ngắt quả, cành già của năm trước. Cành hè có thể ra làm 2 – 3 đợt. Đợt 1 vào trung tuần tháng 5 thường ít, đợt 2 vào cuối tháng 6 đến đầu tháng 7. Do mưa nhiều, nhiệt độ cao nên thường ra rất nhiều lộc, đợt 3 vào cuối tháng 7 đến đầu tháng 8. Lộc đợt này thường phát sinh ngay trên cành hè ra sớm trong năm hình thành nên 2 đợt cành trong một vụ hè. Số lượng cành hè nhiều, ít phụ thuộc vào mùa quả trong năm. Trong năm sai quả thì cành hè ít, nước phân đầy đủ thì cành hè nhiều. Cành hè nhiều hay ít, tốt hay xấu liên quan mật thiết đến cành thu là cành mẹ của cành quả năm sau. Cành hè là cành rất quan trọng, ngoài việc là gốc của cành thu, cành hè còn có thể trực tiếp là cành mẹ mang quả. Cành hè to, mập, lá nhiều là cành mẹ mang quả rất tốt ở Phúc Kiến cành hè mang quả chiếm tới 58,8 – 97,4% vì vậy sự sinh trưởng của cành hè đều đặn hàng năm là cơ sở để cho năng suất cao của nhãn. Cành thu xuất hiện từ đầu tháng 8 đến đầu tháng 10. Cây tốt thì ra sớm, đa số phát sinh sau khi hái quả 15 – 20 ngày. Cành thu có 2 loại, một loại mọc từ cành hè, một loại mọc từ cành quả mới hái. Cành thu mọc từ cành hè thường chiếm 60% từ cành quả khoảng 20 đến 21%. Trong năm quả ít hoặc không có quả, cành xuân, cành hè to khoẻ thì cành thu ít. Các giống chín sớm thì cành thu ra sớm và nhiều, giống chín muộn thì cành thu ra muộn và ít, sinh trưởng kém. Cây to khoẻ dinh dưỡng tốt thì cành thu ra sớm và mập. Bón đủ phân trước và sau khi hái quả thì cành thu nhiều, dài và mập hơn nhiều. Mùa thu mưa nhiều có lợi cho cành thu sinh trưởng. Nhưng nhãn chín vào tháng 8 đến tháng 9 vào mùa thu mưa ít, nhiệt độ thấp dần thì sau khi hái quả cành thu sẽ ít thường chỉ được 10 – 12%, cành dài và nhỏ. Cành thu là cành mẹ của cành quả năm sau. Kết quả theo dõi của Viện khoa học Nông nghiệp Phúc Kiến 3 năm liền như sau Tỷ lệ ra hoa ở cành thu mọc từ cành hè từ 40 -72,3%; từ cành thu mọc từ cành quả mới hái quả từ 23% – 40,1% và từ các cành khác 12 – 47%. Vì vậy chăm sóc cho cành thu nhiều, to mập là yếu tố quyết định cho năng suất cao. Theo Trần Thế Tục 1997 trên cây nhãn một năm có 3 đến 5 đợt cành đó là Cành mùa hè, cành xuân, cành thu, cành mùa đông có nhưng rất ít. Cành thu mọc sau khi hái quả 15 – 20 ngày, cành này thường mọc ra trên cành hè và cành vừa hái quả, nếu cành hè phát triển khoẻ ở cây ít quả hoặc không có quả thì cành thu sẽ ít. Thông thường cành mẹ của cây nhãn là cành thu và cũng là cành mẹ tốt nhất vì cành này sinh trưởng khoẻ, sung sức tích luỹ được nhiều dinh dưỡng, hiệu năng quang hợp cao. Cành đông thường ra vào tháng 11, năm nào mùa đông ấm áp và mưa nhiều thì cành đông nhiều. Cây còn non sinh trưởng khoẻ thì cành đông nhiều, cành đông nhiều thì năm sau ra quả ít nên người ta thường tìm cách hạn chế không cho ra cành đông. Quá trình sinh trưởng hàng năm của cây nhãn Cùng với quá trình sinh trưởng thân tán, trong mùa đông tháng 1 nhãn nghỉ sinh trưởng để phân hoá mầm hoa. Để đảm bảo cho cây nhãn phân hoá mầm hoa được thuận lợi trong mùa đông cần có 1 thời gian có nhiệt độ thấp vừa phải xung quanh 15 oC và khô hạn để hạn chế cành mùa đông có lợi cho việc quang hợp và tích luỹ chất khô, tăng nồng độ dị bào tạo cho cây phân hoá mầm hoa được tốt. 3. Đặc điểm phát triển của cây nhãn Phân hoá mầm hoa nhãn Tương tự như cây vải, cây nhãn trước khi ra hoa có một thời kỳ nghỉ sinh trưởng để phân hoá mầm hoa, thời kỳ này thường diễn ra trong mùa đông khi có điều kiện khô hoặc khô hạn. Những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến phân hoá mầm hoa ở cây nhãn nhiều tác giả cho rằng quan hệ giữa cành lá, sinh trưởng của bộ rễ là yếu tố ảnh hưởng nhiều đến phân hoá mầm hoa. Hoa vải trái và hoa nhãn phải Thời gian phân hoá mầm hoa của nhãn phụ thuộc vào giống, vùng trồng, vùng khí hậu, kỹ thuật thâm canh. Quá trình phân hoá mầm hoa tuy phức tạp nhưng đều có một số quy luật chung, cây nhãn có thời gian phân hoá mầm hoa tập trung khoảng 1 tháng. Nhãn nghỉ sinh trưởng để phân hóa mầm hoa vào tháng 1. Ra hoa, đậu quả Nhãn là cây ăn quả ra hoa ở đầu cành từ khi ra hoa, đậu quả đến quả lớn không có khả năng ra lộc trên cành mang quả, dẫn đến có tính ra quả cách năm khá rõ rệt. Quá trình ra hoa của nhãn có thể chia thành các thời kỳ – Thời kỳ xuất hiện mầm hoa – Thời kỳ xuất hiện hoa – Thời kỳ nở hoa và thụ phấn – Thời kỳ tàn hoa và đậu quả Hoa của vải, nhãn ra ở dạng chùm và thực hiện thụ phấn chéo giao phấn, số lượng hoa đực thường lớn hơn rất nhiều so với hoa cái và hoa lưỡng tính, hoa đực nở trước hoa cái nở sau và kết thúc nở hoa là hoa đực, do sự nở lệch pha của hoa đực và hoa cái hoặc hoa đực và hoa lưỡng tính dẫn đến quá trình thụ phấn, thụ tinh gặp khó khăn, làm cho tỷ lệ đậu quả ở các năm sai khác nhau, năm đậu quả nhiều, năm đậu quả ít. Sự phát triển của quả nhãn trên cây Sinh trưởng của quả Sau khi thụ phấn thụ tinh quả bắt đầu phát triển và chín vào mùa hè cho đến mùa thu. Quá trình lớn của quả có đặc điểm rụng quả vào các thời kỳ sau tàn hoa từ 10 – 20 ngày, khi quả lớn và khi quả sắp được thu hoạch, đặc điểm này làm hạn chế đến năng suất quả khi thu hoạch, cần có biện pháp kỹ thuật thích hợp với từng loại cây ăn quả để khắc phục hiện tượng rụng quả. Sự phát triển của quả nhãn qua từng giai đoạn 4. Yêu cầu sinh thái của cây nhãn Yêu cầu về khí hậu Nhiệt độ thích hợp cho nhãn sinh trưởng và phát triển là từ 21-27oC; mùa hoa nở cần nhiệt độ cao 25-31oC; Mùa Đông cần một thời gian nhiệt độ thấp để phân hóa mầm hoa. Ánh sáng Nhãn cần nhiều ánh sáng, thoáng. Ánh sáng chiếu được vào bên trong tán giúp cây phát triển và thường sai trái, ánh sáng còn giúp đậu trái, vỏ bóng và vị ngọt, ngon. Tuy nhiên nhãn Bắc là cây ưa sáng nhưng lại sợ ánh sáng trực xạ còn nhãn Nam nếu bị rợp cây cho ít trái, chỉ những cành nhận đầy đủ ánh nắng mới cho trái tốt. Lượng mưa thích hợp cho nhãn từ đến mm, nhãn là cây ưa ẩm nhưng không chịu úng và rất nhạy cảm với việc ngập nước kéo dài. Ngược lại, nếu gặp khô hạn trong thời gian dài sẽ làm cho cây sinh trưởng chậm, ra hoa và đậu trái khó khăn. Trong thời kỳ nhãn nở hoa nếu gặp mưa thì hoa bị rụng và tỷ lệ đậu quả kém. Nhãn rất nhạy cảm với gió, những cơn gió xoáy mạnh làm rụng quả và gẫy cành. Yêu cầu về đất đai đối với cây vải nhãn Nhãn có tính thích ứng rộng, có thể trồng trên nhiều loại đất từ vùng nước ngọt quanh năm đến vùng nhiễm mặn. Tuy nhiên, đất trồng nhãn thích hợp nhất là đất cát, cát pha, cát giồng, đất cồn và phù sa ven sông, đất có độ pH từ 5,5 – 6,5. Nhãn không thích hợp trên đất sét nặng. Người ta thường trồng nhãn ở các vùng đất thấp, không trồng ở quá cao, ở vùng đồi nhất định phải tưới nước cho nhãn thì mới ra hoa đậu quả được. Tổng hợp từ nhiều nguồn Giáo trình nghề trồng vải, nhãn – Bộ NN&PT NT

nguồn gốc cây nhãn